Do prawidłowej pracy niwelatora niezbędne są odpowiednie akcesoria – łata oraz statyw. Operatorzy niwelatorów najchętniej korzystają ze statywów aluminiowych, które są relatywnie lekkie, a zarazem wyjątkowo odporne na szkodliwe oddziaływanie czynników środowiskowych. Niwelator oraz akcesoria niezbędne do przeprowadzenia pomiarów możemy nabyć oddzielnie lub wybierając jeden z dostępnych na rynku zestawów. Wybór zestawu przekłada się na możliwość natychmiastowego rozpoczęcia pracy z urządzeniem – wszystko, czego potrzebujemy do wykonania precyzyjnego pomiaru mieści się w walizce transportowej (statyw i łata ze względu na swój rozmiar wymagają oczywiście transportu osobno).

Pomiar niwelatorem – krok po kroku

Czynności pomiarowe rozpoczynamy od rozstawienia statywu. Nogi statywu rozkładamy w taki sposób, aby jego głowica – miejsce, na którym zostanie umieszczone urządzenie pomiarowe – znalazła się zgrubnie w poziomie. W tym celu wykorzystujemy właściwości teleskopowe nóg statywu, które możemy w dowolny sposób skracać i wydłużać aż do uzyskania odpowiedniego układu. W celu zapewnienia sobie jak najwyższego komfortu pracy warto wybierać statywy, które nie stawiają dużego oporu podczas wsuwania i wysuwania nóg.

Mocowanie niwelatora

Kiedy statyw do niwelatora jest już prawidłowo rozstawiony z głowicą zgrubnie w poziomie mocujemy na nim niwelator. Ustawieniem urządzenia pomiarowego możemy zarządzać przy pomocy śrub nastawczych. Służą one do poziomowania sprzętu. Nieco inaczej pracuje się z urządzeniami nowej generacji z funkcją samopoziomowania. Ich ustawienie wymaga interwencji operatora dopiero w sytuacji, w której odchylenie przekracza wartość, w ramach której niwelator jest się w stanie samodzielnie wypoziomować.

W przypadku urządzeń pozbawionych funkcji samopoziomowania za wypoziomowanie urządzenia pomiarowego odpowiada operator. Niwelatory optyczne poziomuje się poprze obserwację wskazań poziomicy. Najczęściej przyjmuje ona postać zintegrowanego oczka, w którym przemieszcza się bąbelek powietrza.

Ustawienie urządzenia

Po wypoziomowaniu urządzenia za pomocą kolimatora celujemy zgrubnie w kierunku łaty. Następnie korzystając ze śrub leniwych dopasowujemy oś do łaty. Kolejnym krokiem jest regulacja ostrości. Ostrość obrazu regulujemy przy pomocy pokręteł na okularze. Ustawiamy w ten sposób ostrość krzyża i nitek. Prawidłowe ustawienie niwelatora optycznego rozpoznajemy po czystym i wyraźnym obrazie łaty. W miejscu przecięcia się środkowych nitek znajduje się nasz pierwszy punkt pomiaru. Najczęściej jest to nasz reper, a więc punkt zero założony wcześniej.

Pomiar

Osoba trzymająca łatę udaje się do drugiego punktu pomiaru. Odczytu wartości punktu dokonujemy w taki sam sposób, jak za pierwszym razem – w miejscu przecięcia się środkowych nitek.

Pomiar przy użyciu niwelatora optycznego wymaga dużej precyzji pracy po stronie operatora, a także czasu. Dlatego też firmy budowlane coraz częściej rezygnują z niwelatorów optycznych na rzecz urządzeń cyfrowych.